Podniesienie dna zatoki szczękowej to zabieg chirurgiczny, który umożliwia implantację zębów w przypadku znacznego zaniku kości wyrostka zębodołowego szczęki. Procedura polega na wprowadzeniu materiału kostnego pod błonę śluzową zatoki. Pozwala to na zwiększenie objętości tkanki kostnej.
Wskazania do podniesienia dna zatoki szczękowej
Zatoki szczękowe to parzyste, wypełnione powietrzem jamy zlokalizowane w kościach szczęki, po obu stronach jamy nosowej. Ich dna umieszczone są nad wierzchołkami korzeni górnych zębów. W przypadku utraty któregoś z nich dochodzi do powolnego zaniku kości, co z czasem uniemożliwia bezpieczne wszczepienie implantu. Nie może on bowiem znajdować się w świetle zatoki, dlatego konieczna jest interwencja.
Podniesienie dna zatoki szczękowej (inaczej Sinus Lift) jest zabiegiem przedimplantacyjnym, wykonywanym w przypadku znacznego zaniku kości wyrostka zębodołowego szczęki w okolicy zębów trzonowych i przedtrzonowych. Zanik kości może być spowodowany długotrwałym brakiem uzębienia, chorobami przyzębia lub urazami.
Zabieg jest konieczny, gdy odległość między dnem zatoki szczękowej a wyrostkiem zębodołowym jest mniejsza niż 7 mm, co uniemożliwia wszczepienie implantu o odpowiedniej długości. W takiej sytuacji wprowadzenie implantu bez uprzedniego podniesienia dna zatoki mogłoby doprowadzić do perforacji błony śluzowej zatoki i wystąpienia powikłań.
Ocena warunków anatomicznych
Przed podjęciem decyzji o przeprowadzeniu zabiegu podniesienia dna zatoki szczękowej konieczna jest dokładna ocena warunków anatomicznych pacjenta. W tym celu wykonuje się zdjęcie pantomograficzne oraz tomografię komputerową szczęki. Badania obrazowe pozwalają na ocenę wysokości i szerokości wyrostka zębodołowego, grubości ścian kostnych zatoki oraz przebiegu kanału nerwu zębodołowego górnego. Umożliwiają również wykrycie ewentualnych patologii w obrębie zatoki, takich jak stany zapalne czy torbiel.
Przeciwwskazania do podniesienia dna zatoki szczękowej
Istnieją pewne przeciwwskazania do przeprowadzenia zabiegu podniesienia dna zatoki szczękowej. Należą do nich między innymi:
- ostre i przewlekłe stany zapalne zatok szczękowych;
- choroby ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca, choroby serca, nowotwory;
- zaburzenia krzepnięcia krwi;
- uzależnienie od alkoholu lub narkotyków.
Przeciwwskazaniem jest również zbyt mała ilość kości wyrostka zębodołowego, uniemożliwiająca stabilne umocowanie implantu nawet po podniesieniu dna zatoki. W niektórych przypadkach konieczne może być przeprowadzenie przeszczepu kości z innego miejsca, np. z żuchwy lub kości biodrowej.
Przebieg zabiegu podniesienia dna zatoki szczękowej
Zabieg podniesienia dna zatoki szczękowej może być przeprowadzony metodą otwartą lub zamkniętą. Wybór metody zależy od ilości dostępnej kości, planowanej liczby implantów oraz preferencji chirurga.
Metoda otwarta
Metoda otwarta, zwana również dostępem bocznym, polega na wytworzeniu okienka kostnego w przedniej ścianie zatoki szczękowej. Przez powstały otwór odwarstwia się błonę śluzową zatoki i wprowadza materiał kościozastępczy lub tkankę kostną. Może być zmieszany z osoczem bogatopłytkowym lub czynnikami wzrostu, które przyspieszają proces regeneracji tkanki kostnej. W niektórych przypadkach możliwe jest jednoczasowe wprowadzenie implantów. Okienko kostne zamyka się błoną zaporową i zeszywa tkankę dziąsłową.
Zaletą metody otwartej jest możliwość znacznego podniesienia dna zatoki oraz kontrola wzrokowa pola operacyjnego. Wadą jest większa inwazyjność zabiegu i dłuższy czas gojenia.
Metoda zamknięta
Metoda zamknięta polega na wprowadzeniu materiału kostnego przez otwór wywiercony w wyrostku zębodołowym (najczęściej pod przyszłe implanty). Za pomocą specjalnych narzędzi, takich jak osteotomy, odwarstwia się błonę śluzową zatoki i wytwarza przestrzeń, którą wypełnia się substytutem kostnym. Metoda zamknięta jest mniej inwazyjna niż otwarta i wiąże się z krótszym czasem gojenia. Umożliwia jednak podniesienie dna zatoki maksymalnie o 3-4 mm. Wadą jest również brak kontroli wzrokowej i ryzyko perforacji błony śluzowej zatoki.
Przygotowanie do zabiegu podniesienia dna zatoki szczękowej
Przed zabiegiem podniesienia dna zatoki szczękowej pacjent powinien przejść dokładne badanie stomatologiczne oraz konsultację chirurgiczną. Konieczne jest również wykonanie badań laboratoryjnych. Pacjent powinien poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, przebytych chorobach i zabiegach chirurgicznych. Na co najmniej tydzień przed zabiegiem należy odstawić leki przeciwzakrzepowe, kwas acetylosalicylowy i niesteroidowe leki przeciwzapalne. Zaleca się również zrezygnowanie z palenia tytoniu na 2-3 tygodnie przed i po zabiegu, gdyż może to zaburzać gojenie rany.
Zalecenia pozabiegowe i proces gojenia
Po zabiegu podniesienia dna zatoki szczękowej pacjent powinien stosować się do zaleceń lekarskich. Pozwoli to zminimalizować ryzyko wystąpienia powikłań i zapewnić prawidłowy proces gojenia. Zalecenia obejmują między innymi:
- unikanie wysiłku fizycznego i schylania się przez 2-3 dni po zabiegu;
- spanie przez kilka nocy z głową uniesioną wyżej niż ciało,
- nieczyszczenie nosa i kichanie z otwartymi ustami przez tydzień,
- płukanie jamy ustnej roztworem chlorheksydyny;
- przyjmowanie przepisanych leków przeciwbólowych i antybiotyków.
W pierwszych dniach po zabiegu może wystąpić obrzęk policzka, zasinienie i niewielkie krwawienie z nosa. Objawy te są przejściowe i ustępują samoistnie po kilku dniach. Szwy zdejmuje się po 7-10 dniach od zabiegu. Pełny proces gojenia kości trwa od 6 do 9 miesięcy. W tym czasie materiał kościozastępczy ulega stopniowej resorpcji i zastępowaniu przez własną tkankę kostną pacjenta. Po zakończeniu osteointegracji możliwe jest wprowadzenie implantów i odbudowa protetyczna brakujących zębów.
Możliwe powikłania po podniesieniu dna zatoki szczękowej
- Powikłania po zabiegu podniesienia dna zatoki szczękowej zdarzają się rzadko, ale mogą obejmować:
- krwawienie;
- infekcję rany;
- perforację błony śluzowej zatoki;
- przemieszczenie materiału kostnego do światła zatoki;
- zapalenie zatoki szczękowej.
Ryzyko powikłań jest większe u pacjentów obciążonych chorobami ogólnoustrojowymi, palących tytoń i w podeszłym wieku. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów, takich jak silny ból, obrzęk utrzymujący się dłużej niż 3 dni, gorączka czy wyciek ropnej wydzieliny, pacjent powinien niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Wczesne rozpoznanie i leczenie powikłań pozwala na uniknięcie poważniejszych konsekwencji zdrowotnych.
Warto pamiętać, że podniesienie dna zatoki szczękowej jest zabiegiem umożliwiającym implantację zębów u pacjentów z zaawansowanym zanikiem kości wyrostka zębodołowego szczęki. Efektem zabiegu jest odtworzenie prawidłowych warunków kostnych dla wszczepienia implantów i odbudowy protetycznej braków zębowych.
